کتابخانه ملی کرمان
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
تـاریخچـه تشکیـل مجمـوعـه کتابخانه بـه آغـاز دهـه ۱۲۴۰ ش. بـاز می گردد. در ۱۲۶۸ ق./۱۲۳۱ش.، مدرسه دارالفنون در تهـران کار خود را آغاز کرد، و ۱۲ سال بعد ( ۱۲۸۰ق./۱۲۴۳ش.) کتابخانه کوچکی در آن مدرسه تأسیس شد و تقدیر چنین بود که این مجموعه کوچک در مدرسه ای که به سبک اروپایی، ساخته شده بود، هسته اولیه مجموعه کتابخانه ملّی ایـران شـود کـه ۷۳ سـال بعـد، در سوم شهریور ۱۳۱۶ش. رسماً، در تهران، گشایش یافت؛ و یکی از مظاهر تجدد در این کشور به شمار می رفت. در عهد مظفرالدین شاه که آشنایی ایرانیان با تمدن غرب بیشتر شد، در ۱۳۱۵ق./ ۱۲۷۶ش.، به منظور اشاعه فرهنگ و تأسیس مـدارس جـدیـد، انجمـن معـارف تهران تشکیل شد. انجمن یک سال بعد، در ۱۷ جمادی الثانی ۱۳۱۶/۱۲۷۷ ش. « کتابخانه ملی معارف » را با مجموعه ای که با کوشش فراوان گردآوری کرده بود، در جنب مدرسه دارالفنون، در محل انجمن، تأسیس کرد. نکته مهم اینکه واژه « ملّی » که در نـام ایـن کتابخانه بـه کـار رفتـه، بـه هیچ وجه به معنای « ملیتی » و « ملی گرایانه » نبـود، بلکـه بیـانگـر آن بـود کـه این کتابخانه هیچ گونه وابستگی به دولت ندارد و مؤسسه ای است غیر انتفاعی و مردمی از این رو، بی جا نیست اگر آن را نخستیـن کتابخانه عمـومی ایران بدانیم که در تهران تأسیس شد؛ کما اینکه تا چند دهه بعد کتابخانه ملی تبریز،کتابخانه ملی فارس، کتابخانه ملی کرمان، و کتابخانه ملی رشت نیز، که جملگی کتابخانه عمومی بودند، در ایران تأسیس شدند. والا در هرکشوری فقط یک کتابخانه ملّی می تواند وجود داشته باشد. از این رو، صحیح نیست « کتابخانه ملی معارف» را سلف کتابخانه ملـی ایـران بدانیم. در ۱۳۲۴ق./۱۲۸۴ش.، در زمان وزارت علاء الملک، کتابخانه ملی معارف به مدرسه دارالفنون منتقل و با کتابخانه آن مدرسه ادغـام شد. در ۱۳۳۸ق./۱۲۹۸ش.، در زمـان وزارت معارف حکیم الملک، نـام « کتـابخـانـه معـارف » را بـر ایـن کتابخانه نهادند و بالاخره در ۱۳۵۳ق./۱۳۱۳ش.، در دوره وزارت معـارف علی اصغر حکمت، بـه نـام « کتابخانه عمومی معارف » خـوانـده شـد. بنـا بـر نـظام نـامـه کتابخانه عمومی معـارف ( مصوب ۹ دی ۱۳۱۳ ش. ) کتابخانه « از دوایر اداره انطباعات بـوده « و حدود ۵۰۰۰ جلد کتاب و به طور متوسط ۳۱ نفر مراجعه کننده در هر روز داشته است. بـخش « وظایف » نیـز فقـط بـه شـرح وظایف کارکنان کتابخانه اختصـاص دارد و هیـچ اشاره ای به وظایف کتابخانه نمی کنند. اما در نظامنامه اداره انطباعات ( سازمان مادر کتابخانه معارف ) در بخش دایره کتابخانه ملّی، وظایف کتابخانه عبارت بودند از: الف) تنظیم و مواظبت کتب موجود در کتابخانه و تدوین و طبع فهرست های لازم برای کتب. ب ) جمع آوری کتب منطبعه و جراید و مجلات داخله و خارجه که به کتابخانه می رسد. ج ) انتخاب و تعیین کتب خطی و چاپی که همه ساله باید برای تکمیل کتابخانه خریداری شود. اینهـا بیشتـر وظایف کلی یک کتابخانه عمومی است. ریاست کتابخانه معارف در این زمان بر عهده جهانگیر شمس -آوری بـوده کـه بـه تازگی از آمریکا به ایران برگشته و با کتابخانه های جدید آشنا بود. رویداد مهم دیگر، در ۱۳۱۳ش.، برگزاری کنگره و جشن هزاره فردوسی در تهران بود، شاید برای نخستین بار بود که گروه چشمگیری از ایران شناسان و خاورشناسان سراسر جهـان در ایران گرد می آمدند. در مدرسه دارالفنون تالاری به نام فردوسی نام گذاری شد و آثار خـاورشنـاسـان و ایـرانشنـاسـان میهمـان و کتـاب هـایـی کـه به کنگره اهدا کرده بودند ، در آنجا گردآوری شد. پس از برگزاری کنگره، این کتاب ها نیز به مجموعه کتابخانه عمومی معارف اضافه شد.
نخستین ساختمان کتابخانه ملی
در اواخـر ۱۳۱۳ش. مهدی بیانی کـه به ریاست کتابخانه عمومی معارف منصوب شـده بـود، در تـلاش و مکاتبات خـود بـرای رفـع مشکل جا و فضای کتابخانه عمومی معارف، از فرصت استفاده کرد و تأسیس « کتابخانه ملّی ایران » را بـه علی اصغر حکمت، وزیـر معـارف، پیشنهاد کرد که مورد قبول قرار گرفت و با اقبال روبـه رو شـد. در همیـن زمان موزه ایران باستان، در بخش غربی میدان مشق ( نبش خیابان امام خمینی و سی تیر کنونی ) در دست ساخت و ساز بـود و در قسمت شمالی ساختمان موزه ایران باستان قطعه زمینی بایر بود به مساحت حدود ۳۵۰۰ متر مربع. در ۱۳۱۵ش. علی اصغر حکمت از رضا شاه اجازه خـواسـت کـه در این زمین کتابخانه ای تخصصی برای موزه ایران باستان ساخته شود و به نام ابوالقاسم فردوسی، کتابخانه فردوسی نام گذاری شود. با درخواست حکمت موافقت شد از آندره گدار، باستان شناس و معمار فرانسوی، کـه نقشـه موزه ایران باستان را تهیه کرده بود خواسته شد تا نقشه ای برای کتابخانه ارائـه دهد تا سبک دو ساختمان بسیار به هم شبیه شـود. کـار ساختمان در ۱۳۱۶ بـه اتمـام رسیـد و در مکـاتبـات نیـز بـا نـام کتـابخـانـه فردوسی از آن اسم رفته است. در ۱۳۱۶ دستور داده شد که ساختمان به مهدی بیانی تحویل شود. در خرداد ۱۳۱۶، رضا شاه دستـور داد کتاب های مکرر چاپی و خطی کتابخانه سلطنتی نیز به کتابخانه عمومی معارف تحویل داده شود. مجموعاً ۱۳،۷۱۲ نسخـه چاپی و خطی – در چند نوبـت – بـه بیانی تحویل داده شد. همچنین کتابخانه خصـوصـی عزیرخان ندائی ( عزیز خان خواجه ) که اموال خود را وقف کرده و پادشاه وقت را متولی قـرار داده بـود، به کتابخانه معارف منتقل شد. مجمـوعـه دیگـری کـه در زمـان افتتـاح بـه کتـابخـانـه ملـی منتقـل شد، حدود ۵۰۰۰ جلد کتاب به زبان های روسی، فـرانسـوی، و آلمانی متعلق به کتابخانه بانک استقراضی روسیه بود. این بانک در ۱۲۶۸ ق. ، در رقابت با بانک شاهنشاهی ( متعلق به بریتانیا ) در ایران با اجاره ناصرالدین شاه تأسیس شد. پس از انقـلاب اُکتبـر ۱۹۱۷ و روی کـار آمـدن حکومت شـوروی در روسیه، در ۱۲۹۹ش. به موجب قرارداد ایران و شـوروی قـروض دولت ایـران که متجاوز از چهل میلیون منات بود بخشیده شد. دارایی بانک نیز به دولت ایران واگذار شد و کتاب های بانک در اختیار کتابخانه ملّی قرار گرفت. بـا کوشش و همت مهـدی بیـانـی مجموعه کتابخانه عمومی معـارف ( همراه با کتاب های اهدایی کتابخانه سلطنتی و مجموعه عزیزخان خواجه و مجموعه بانک استقراضی و تعدادی مجمـوعـه های خصوصی ) که روی هم ۰۰۰/۳۰ نسخه خطـی و چـاپـی مـی رسیـد بـه ساختمان جدید- جنب مـوزه ایـران باستان- منتقـل و با نام « کتابخانه ملی ایران » در سوم شهریور ۱۳۱۶ برابر ۱۳۵۶ق. افتتاح شد. حبیب یغمایی ماده تاریخ افتتاح کتابخانه ملی ایران را این چنین سروده است: زفردوسـی آمـوز تاریخ آن میاسای زآموختن یک زمان از این رو می توان گفت تاریخ وسرآغاز مجموعه کتابخانه ملّی به ۱۲۸۰ق. برمی گردد، اما تاریخ کتابخانه ملّی ایران از ۱۳۱۶ش. آغـاز می شود. چنین امـری در بسیـاری از کتابخانه های ملّی جهـان اتفـاق افتـاده است، به عنوان مثال تاریخ مجمـوعـه کتـابخـانـه ملّـی فرانسه بـه کتابخانه کوچک ۹۱۷ جلدی شارل پنجم بر می گردد ( در ۱۳۶۸م. )، در حالی که تاریخ کتابخانه ملّی فرانسه، از سال ۱۷۸۹، بعد از پیروزی انقلاب کبیر فرانسه آغاز می شود. مسـاحـت زیـر بنـای نخستیـن سـاختمـان کتابخانه ملّـی ایران ۵۵۰ متر در دوطبقـه اسـت. طبقه اول مشتمل بود بر تالار نمایش، تـالار فـردوسـی ، بخش نشـریـات و خدمات فنی؛ و طبقـه دوم بـه تالار مـطالعـه ( برای حدود ۶۰ نفر ) و مخازن کتاب ها اختصاص داشت. مخازن کتابخانه کلاً برای ۴۰۰۰۰ جلد کتاب طـراحی و ساخته شـده بـود، از اسناد و مدارک چنین بر می آید کـه علی رغم افتتـاح کتابخانه ملّی ایـران در تاریخ سـوم شهریور ۱۳۱۶، ساختمان کتابخانه به طور کامل ساخته و آماده نشده بود و بعضی از قسمت های آن در سال های بعد – لااقل تا ۱۳۲۰ ش. – کـامـل شده اند. از ایـن رو، در روزنـامـه اطلاعات مـورخ ۱۸/۳/۱۳۱۸ش. خبـر « افتتـاح کتابخانه ملی ایـران » ایـن چنین درج شـده اسـت: « عمـارت جـدیـد کتابخانه ملی که در شمال عمارت موزه ایران باستان در خیابان رفائیل ساختمان شده است از هر حیث آماده شد، و از روز دوم تیر ماه افتتاح و تالار مطالعه کتابخانه همه روزه به استثنای ایام تعطیل از ساعت هفت صبح تـا یکساعت بعـد از ظهر برای استفاده مراجعه کنندگان دایر خواهد بود».
ساختمان جدید کتابخانه
این ساختمان بـه گونه ای طراحی و ساخته شده کـه عـلاوه بـر مدیریت، واحدهای پشتیبانی، و پارکینگ، هشت مـرکـز مهم و تخصصـی کتابداری و مجمـوعـه هـای کتاب های مرجع و غیـر مرجع چاپی، نسخـه هـای خطـی و کتاب های نادر، منابع غیرکتابی را در خود جا بدهد و قابلیت آن را داشته باشدکه بتواند با تغییراتی که در حوزه فناوری – به خصوص فناوری اطلاعات- روی می دهد هماهنگ شود. همچنین ساختمان جدید ایـن امـکان را فراهم می آورد که مراکز تخصصی کتابداری بتوانند با هم در ارتباط مستقیم و تعاملی باشند. مجمـوعـه اصلـی کتابخانه ملـی در مخزن های بسته و در زیر زمین نگاهداری می شود ولی مجموعه ها و منـابـع مرجع ( عمومی و تخصصی ) در سالن های قرائت و به صورت نظام قفسه باز در دسترس مراجعه کنندگان هستند. بـخش نسخـه هـای خطـی و کتاب های نادر از امکانات و تجهیزات ویژه ای ـ به منظور حفظ و نگهداری این میراث فـرهنگـی کشـور ـ برخوردار است. با استفاده از تجهیزات مدرن امکان انتقال کتاب از مخازن به بخش های امانت امکان پذیر است. این ساختمان گنجایش حداکثر هفت میلیون نسخه را دارد. به نقل از دایرﺓ المعارف کتابداری و اطلاع رسانی.
منبع: seeiran.ir
کتابخانه وزیری یزد
کتابخانهء وزیری یزد از جملهء بزرگترین و مهمترین کتابخانه های ایران است که بواسطهء وجود هزاران جلد نسخه خطّی ارزشمند، محّل مراجعه روزانه ده ها پژوهشگر و خواننده است و این نهاد مرهون درایت و دوراندیشی یکی از روحانیان دانشمند این دیار حجّت الاسلام وزیری است که پس از انجام خدمات ارزنده ای چون بازسازی مسجدجامع یزد (۱۳۲۴ش) احیای حوزه علمیه یزد به همراه دیگر روحانیان (شهریور ۱۳۲۰) و بنیان مدارس جامعه تعلیمات اسلامی یزد (۱۳۳۴) بواسطه نبود کتابخانه ای کارآمد و فراوان دوستداران دانش اندوزی و طلّاب و دانش آموزان، به اندیشه بنیان کتابخانه ای بر پایه کتاب هایی که از پدر بدو رسیده بود و کتاب هایی که خود، اندک اندک خریده بود، افتاد. از این رو با عزمی پولادین و اراده ای استوار، کتابخانه ای را با ۱۶۰۰ جلد کتاب چاپی و خطّی در درون مقبره امامان جماعت مسجد جامع، واقع در دهلیزشمالی مسجد جامع کبیر راه اندازی کرد. او این اندیشه را زمانی در خود پروراند که به دیدن کتابخانه عظیم غلامعلی رئیس(فرهمند) رفته بود و آرزو نموده که ای کاش من هم چنین کتابخانه ای داشتم، پس از آن بدین نتیجه رسید، کتاب آن گاه ارزش دارد که مورد استفاده باشد، و گرنه اندوختن آن در گوشه خانه، مانند احتکار روزی مردم است که در نزد عقل حرام است. وی بسیاری از این کتابها را سالها به دور از چشم نااهلان و گزمه های حکومتی، درون چلیک های فلزی و در نقب سرداب خانه پنهان کرده بود. در تاریخ بنیان کتابخانه، سه مادّه تاریخ گفته شده است: ۱- «کتابخانه وزیری یزد» =۱۳۳۳ش. از آیت الله حاج شیخ محمود فرساد ۲- «تُقَرءُ فیها کتب قیمه» = ۱۳۷۴ ق برابر ۱۳۳۴ ش از سید موسی بحرالعلوم نجفی ۳- کِتابُکَ اِن اَرَدتَ بَقاهُ اَرّخ «فَقَدِمهُ لِمکتَبه الوزیری» (۱۳۸۵ق) از جمال هاشمی نجفی گلپایگانی وزیری به دلیل نفوذ کلام و ارتباط خوبی که با بیشتر گروه های اجتماعی و فرهنگی یزد داشت، مانع از خروج بسیاری از کتب خطّی نفیس از یزد شد. وی برای حفظ و نگهداری نسخه های خطّی، افراد را ترغیب به فروش و یا اهدای نسخه می نمود. نیز بواسطه مسافرت هایی که به مراکز گوناگون علمی ، مذهبی و فرهنگی ایران و کشورهای همسایه نموده بود و ارتباطاتی که با این مراکز داشت و نیز ارسال نامه های عالمانه به مراجع تقلید، دانشمندان، استادان دانشگاه ، فرهنگیان و نویسندگان ، توانست در اندک زمانی کتابخانه را بواسطه وجودآثار ارزنده در ردیف کتابخانه های مشهور ایران در آورد. پس از آنکه شمار کتابهای کتابخانه به حدود ۱۴۰۰۰جلد رسید و هر روز بر شمار مراجعان آن افزوده می گشت ، وزیری موضوع ساخت بنایی جدید را بر زمینی که قبلا رنگرزی بوده و خود خریده بود، با محمّد هراتی یکی از بازرگانان مشهور یزدی در میان نهاد، و از اینرو با سرمایه وی ساختمانی آبرومند در بخش ورودی شرقی مسجد جامع به سال ۱۳۴۴ ش ساخته شد و در یکم فروردین ۱۳۴۵ ش، کتابخانه جدید گشایش یافت. فضای جدید در ۹۰۰ مترمربع بنا شده بود و گنجایش حدود ۱۰۰ هزار جلد کتاب و ۱۵۰ نفر مطالعه کننده را داشت. سپس در سال ۱۳۴۷ش با همّت و سرمایه حسین بشارت، دیگر بازرگان یزدی، ساختمان گنجینه کتابهای خطّی نیز به فضای پیشین افزوده شد در همان سال که وزیری، نگران آینده کتابخانه بود، به دلیل آنکه کتابخانه از هر جهت آوازه و رونقی در خور یافته بود، از سوی مدیران وزارت فرهنگ و هنر، اوقاف ایران، دانشگاه تهران وشهرداری یزد، درخواست تملّک و زیر پوشش قراردادن کتابخانه ارائه شد، اما وزیری با دلایلی معقول نپذیرفت و به رغم توصیه و مخالفت برخی، و بواسطه الهامی که در سفر عتبات و در موقع زیارت بارگاه امام علی (ع) به او شده بود، با دوراندیشی و خرسندی خاطر، با نوشتن نامه ای برای احمد گلچین معانی، رئیس وقت کتابخانه مرکزی آستان قدس، عزم خود را بر اهدای آن به آستان قدس رضوی جزم نمود. بی درنگ با این درخواست موافقت شد، و بر طبق وقف نامه ای که به شماره ۴۷۱۴۳ به انشای مصطفی فرساد تحریر شده بود در دفتر اسناد رسمی شماره پنج یزد،تنظیم گردید، در شبانگاه روز ۱۲ تیر ۱۳۴۸ با حضور و امضای عبّاس استادان صفار نماینده قضایی آستان قدس و واقف، رسماً وقف بر آستان قدس رضوی گردید. پس از آن در جلسه با شکوهی که ۲۴ آبان ۱۳۴۸ همان سال در محلّ فرمانداری یزد با حضور باقرپیرنیا، نیابت تولیّت آستان قدس و استاندار خراسان، دکتر احمدعلی رجانی، احمد گلچین معانی و غلامرضا دبیران فرماندار کل یزد تشکیل شد، از خدمات وزیری تجلیل گردید و همراه با دادن هدایای ویژه ، حکم خادمی افتخاری نیز به او داده شد، و سخنوران یزد، از جمله غلامرضا دبیران،اشعاری را که در ستایش ازاین کارنیک وزیری سروده بودند،قرائت کردند.این اشعاربه تمامی دربخش «سروده ها»آمده است،ودراینجا به ذکربیتی ازمادهّ تاریخ، سروده دبیران بسنده می شود: به یزد آی و تاریخ گنج گهر را «بیاد علّی بن موسی الرضا بین» از اینرو از اوّل آذر ۱۳۴۸ کلیه امور مالی و اداری آن تحت پوشش آستان قدس قرار گرفت. کتابخانه در زمان واگذاری دارای ۱۷۹۶۷ جلد کتاب چاپی و ۳۳۰۰ جلد کتاب خطّی بود. وزیری پس از آنکه در ساعت یک پس از نیمه شب، سند وقف نامه را به امضاء رساند، سجده شکر به جای آورد و پس از آن ، این دو بیت را به خط خود در جایی درج کرد: سزد که به سر خورشید سایه اندازیم چنین که سایه شمس الشموس بر سرماست *** باز اگر آب حیاتی است به خُم خانه اوست باز اگر جام میی هست، به میخانه اوست پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، توجّه بیشتری به کتابخانه مبذول شد و از این رو بر شمار کتاب ها ، کتابداران و کارمندان افزوده شدو در سال ۱۳۶۱ش گنجایش مخزن آن دو برابر گردید و باز چون فضای فعلی، هم فرسوده بود و هم جوابگوی خیل مراجعان نبود، با موافقت قائم مقام آستان قدس ، از تیر ۱۳۶۹ ش آغاز به خرید ۷ باب خانه قدیمی و ۹ باب مغازه در ضلع جنوبی کتابخانه شد و از نیمه دوم سال ۱۳۷۹ ش در پی تحریب خانه ها، عملیات ساختمان سازی آغاز گردید. فضای جدید مساحتی افزون بر ۶۳۰۰ مترمربع زیربنا دارد. منبع: گنج کویر: مجموعه کتابخانه اکنون (خرداد ۱۳۸۹)تعداد کتاب های آن بیش از ۲۰۰۰۰۰ هزار جلد است که ۴۴۶۷ جلد آن خطّی و حدود ۵۰۰۰ جلد چاپ سنگی و ۵۰ جلد چاپ عکسی است. کتاب های خطّی درون ساختمانی ضد زلزله و آتش سوزی معروف به قلعه کتاب در طبقه زیرین کتابخانه ، در میان دیوارهای پیشین آب انبار خواجه عطاء الله نقشنبد که از بناهای عصر صفوی است، قرار دارد. کتاب های چاپ سنگی ، درون مخزنی جنب مخزن خطّی قرار دارد. کتابهای چاپی بیشتر در زمینه علوم انسانی بوده که یک سوم آن کتابهای مذهبی است و از این میان حدود۵۰۰۰ جلد کتابها به زبان انگلیسی ، فرانسه ، روسی و آلمانی است. تهّیه کتاب برای کتابخانه وزیری به دو گونه اهدایی و خریداری انجام می شود. هنوز که هنوز است و سالها از درگذشت مرحوم وزیری می گذرد، بسیاری به عشق و ارادت او ، مجموعه خود را به کتابخانه اهداء می کنند و از سویی به دلیل اهمیّت کتابخانه در نزد نویسندگان و استادان دانشگاه های یزد و ناشران ، همیشه تازه ترین آثار به این کتابخانه سپرده می شود و از سویی همه ماهه جدیدترین کتابهای چاپی که توسّط واحد خرید کتابخانه مرکزی آستان قدس خریداری می شود، به این مجموعه افزوده می گردد. در مجموعه مطبوعات کتابخانه بیش از ۴۰۰ عنوان مجله و ۱۰۰ عنوان روزنامه از سال ۱۳۱۱ ق تاکنون نگهدای می شود این نشریات به دو صورت اهدایی و خریداری به مجموعه افزوده شده است به طوری که آمار مجلدات آن اکنون به بیش از ۶۰۰۰ مجلد می رسد. این مجموعه در تالار مطبوعات قرار دارد.
منبع: seeiran.ir
کتابخانه دکتر شریعتی
نام کتابخانه : دکتر شریعتی
منطقه شهرداری : منطقه ۳
آدرس :خیابان دکتر شریعتی، بالاتر از پل سید خندان، نرسیده به اتوبان شهید همت، پارک شریعتی، کتابخانه دکتر شریعتی
درجه کتابخانه : درجه ۳
تلفن : ۲۲۸۷۸۹۵۹-۲۲۸۸۶۱۰۰
توضیحات مختصر کتابخانه:
کتابخانه دکتر شریعتی واقع در منطقه ۳ تهران ازمهر ماه سال ۹۲ تحت مدیریت ” معاونت اجتماعی شهرداری” فعالیت خود را آغازکرد .در سال ۹۵ پس از الحاق کتابخانه های “معاونت اجتماعی” به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران این کتابخانه به شبکه کتابخانه های عمومی شهر تهران پیوست و در آذر ماه ۹۵ بنا به دستور شهردار محترم تهران بخشی از کتابخانه دکتر شریعتی با حفظ وضع موجود به دانشجویان رشته توانبخشی و افراد دارای معلولیت اختصاص یافته است . این کتابخانه به صورت” مخزن باز”مدیریت می شودکه دارای قریب به “هفت هزار” نسخه کتاب در موضوعات عمومی و توانبخشی می باشد.
کتابخانه دکتر شریعتی با داشتن سالن مطالعه ای با ظرفیت حدود ۱۰۰ نفر در محیطی ارام و قابل دسترسی برای مطالعه و استفاده شهروندان می باشد و همچنین با داشتن امکانات ویِژه معلولین تا کنون تنها کتابخانه سازمان محسوب می شود.
منبع: seeiran.ir
قدیمی ترین کتابخانه ایران
کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران مکان نگهداری بیش از ۲۳ هزار جلد کتاب با ۱۶ هزار عنوان است. از کتابهای قدیمی این کتابخانه می‌توان به دیوان حافظ متعلق به ۱۴۴ سال پیش اشاره کرد. این کتاب در سال ۱۲۵۲ هجری خورشیدی به ناصرالدین شاه قاجار هدیه شده است.
قدیمی ترین کتابخانه ایران ، کجاست؟
از آثار تاریخی که در این مجموعه وجود دارد می‌توان به یک کتاب چاپ سنگی متعلق به ۴۰۸ سال پیش اشاره کرد. این کتاب یکی دیگر از قدیمی‌ترین کتابهای نگهداری شده در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران به حساب می‌آید و در سال ۱۶۰۹ میلادی در فرانسه چاپ شده و اثری تاریخی است.
برخی از کتابهای موجود در قدیمی ترین کتابخانه ایران به امضای افرادی چون پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی و گریشمن رسیده‌اند.
آثاری به خط میر علی هروی، احمد نیریزی، وصال شیرازی، زین العابدین حسنی، محمد اصفهانی و محمد تقی مشهدی در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران دیده می‌شوند. در کلکسیون این کتابخانه نیز ۳۵۰ تابلوی نقاشی از افرادی چون جعفر روحبخش، منصوره حسینی، ناصراویسی، ابوالقاسم سعیدی، محمود فرشچیان، سالوادور دالی، خوان میرو، اندی وارهول و آلن بایاش در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند. این آثار نشان دهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر هستند.
در این میان می‌توان گفت از مهمترین مجسمه‌های جای گرفته در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران می‌توان به مجسمه «هیچ» اشاره کرد.
پیانویی در گوشه این کتابخانه دیده می‌شود که گویی در میتینگ‌های دوستانه و خانوادگی دوره پهلوی نواخته می‌شده است. از جاذبه‌های دیگر این کتابخانه می‌توان به لوستر بزرگی ساخته فرانسوی‌ها اشاره کرد که نور آن مناسب با نوری بوده که باید در هنگام مطالعه از آن استفاده کرد. این لوستر از بیش از سه هزار استوانه شفاف تشکیل شده است.
خاطرنشان می‌شود یک گروه متخصص، کتابخانه اختصاصی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران را در فروردین ۱۳۸۳ به طور کامل شناسایی و ساماندهی کردند.
منبع: seeiran.ir